İlgili yazımızda akaryakıt istasyonu gibi işletme sahasının beton ile kaplı olduğu işletmelerde risk değerlendirme süreçleri ile ilgili bilgi vermek isteriz.
JENERİK RİSK DEĞERLENDİRMESİ
Jenerik Risk Değerlendirmesi kirlenmiş sahada etkili, diğer bir deyişle alıcılarda kanser veya kanser dışındaki sağlık risklerine sebep olabilecek, hedef kirleticilerin ve eksiksiz taşınım yollarının belirlenmesi için gerçekleştirilen bir ön risk değerlendirmesidir.
Jenerik senaryo sadece aşağıdaki dört taşınım yolunu içerir:
Sahadaki kirletici konsantrasyonlarının belirlenmesi şu şekilde gerçekleştirilir:
Hedef kirleticilerin yüzey toprağındaki saha konsantrasyonları (HK_YT_SK),
Hedef kirleticilerin yüzey altı toprağındaki saha konsantrasyonları (HK_YAT_SK),
Hedef kirleticilerin yeraltı suyundaki saha konsantrasyonları (HK_YS_SK) belirlenir.
Alınan yeraltı suyu örneklerinde hedef kirleticilerden bir veya daha fazlasının mevcut olduğu belirlenirse yeraltı suyu eksiksiz taşınım yolu olarak kabul edilir.
Hedef kirleticilerin yüzey altı toprağındaki (YAT) saha konsantrasyonları ile sadece kaynağı yüzey altı toprağı olan eksiksiz taşınım yolları için belirlenen jenerik kirletici sınır değerler karşılaştırılır; yani HK_YAT_SK ile sadece uçucu maddelerin dış ortamda solunması maruziyet yolu için yüzey altı toprağındaki jenerik kirletici sınır değer konsantrasyonları (UMS_YAT_JKK) ve kirleticilerin yeraltı suyuna taşınması ve yeraltı suyunun içilmesi maruziyet yolu için yüzey altı toprağındaki jenerik kirletici sınır değer konsantrasyonları (YSİ_YAT_JKK) karşılaştırılmalıdır Kirlenmiş sahada dört taşınım yolu için belirlenen Jenerik kirletici sınır değerlerin herhangi birinin ya da birkaçının üstünde kirletici konsantrasyonları mevcut ise bu kirleticinin ilgili taşınım yollarıyla alıcıya ulaşmasının daha ileri düzeydeki risk değerlendirmesi çalışmaları ile analiz edilmesi gereklidir. Dolayısıyla bu kirleticiler ve ilgili taşınım yolları ‘Sahaya Özgü Risk Değerlendirmesi’ aşamasına taşınır.
“Akaryakıt istasyonları sahaları beton ile kaplı olduğu için yüzey numunesi alınamadığından yüzey toprağındaki jenerik kirletici sınır değer konsantrasyonları (YT_JKK) ölçülememekte bu sebeple sadece yüzey altı toprağı için değerlendirme yapılabilmektedir.”
SAHAYA ÖZGÜ RİSK DEĞERLENDİRMESİ
Sahaya Özgü Risk Değerlendirmesi çalışması yapılarak bir sahanın ya Takip Gerektirmeyen Saha ya da Temizlenmesi Gereken Kirlenmiş Saha olduğuna karar verilir. Saha ‘Kirlenmiş Saha’ olarak sınıflandırılırsa belirlenen sınır değerler üzerinde kanser ve kanser dışındaki sağlık riskleri yaratma potansiyeli olan tüm hedef kirleticiler için temizleme hedefleri belirlenir.
Hedef kirleticiler alıcı üzerinde iki çeşit sağlık riski yaratabilir:
Kanser ve kanser dışındaki sağlık riskleri hesaplanırken yutma, soluma ve deri teması yoluyla vücuda girmesi sonucunda oluşacak kanser riskleri dikkate alınır.
Jenerik değerlendirmede sınır değerlerden yüksek çıkan parametreler için sahaya özgü risk analizleri yapılırken aşağıda bulunan kimyasal alımı hesapları yapılır. Sahada o sahaya has farklı bir risk görülür ise sahaya özgü risk hesaplamalarına dâhil edilebilir.
balık ve kabuklu deniz ürünleri
sebze ve benzeri diğer ürünler
et, yumurta ve süt ürünleri tüketilmesi.
Dolayısıyla risk değerlendirmesinin bir çok bölümünde YAS ve YAS suyu ile ilgili hesaplamalar kullanılmaktadır.
1, 2 ve 4 Numaralı risk hesaplarının gerçekleştirilebilmesi için yeraltı suyu gözlem kuyuları açılarak yeraltı suyunun kimyasal konsantrasyonlarının bilinmesi gerekmektedir. Bir risk değerlendirmesi çalışmasında, yeraltı suyu analiz sonucu gerektiren kimyasal alımı yollarını hesaplamadan toplam risk belirlemek yanıltıcı olacaktır.
